آتش مهارناپذیر اختلاف در ائتلاف سعودی

شکست روزافزون ائتلاف نظامی حمله به یمن به رهبری عربستان سعودی در صحنه تحولات جنگ یمن علاوه بر فروپاشی این ائتلاف نمایشی، موجب افزایش شکاف عربستان و امارات به عنوان دو متحد و شریک اصلی در جنگ یمن شده و به تقابل‌های پردامنه میان نیرو‌های نیابتی دو کشور در این جنگ انجامیده است.

در سپتامبر ۲۰۱۹ تقابل میان نیرو‌های دولت مستعفی منصور هادی و نیرو‌های تشکیلات موسوم به شورای انتقالی نزدیک به امارات به تصرف کاخ ریاست جمهوری در عدن به دست جنوبی‌ها و اخراج کابینه منصور هادی از عدن انجامید. درگیری به حدی بالا گرفت که عربستان و امارات برای حفظ ائتلاف و عدم شر. ع. جنگ گسترده میان دو طرف، بر نیرو‌های یمنی متحد خود برای امضا پیمان رفع اختلاف و تقسیم قدرت در ریاض فشار وارد کردند و درنتیجه توافق ریاض حاصل شد.

این توافق، اما برخلاف ادعا‌های ریاض به هیچ عنوان توافقی پایدار و مستحکم نبود و با وجود تأکیدات ظاهری طرفین به پایبندی خود به آن همواره نقض شده است. در یکی از آخرین موارد مهم نمود یافتن شکست توافق ریاض می‌توان به انفجار در فرودگاه عدن در روز ورود هیئت دولت مستعفی منصور هادی به عدن اشاره کرد. در آن برهه وقتی عربستان خواست توافق نامه ریاض را به اجرا درآورد و با سپردن مسؤولیت نگهبانی فرودگاه عدن به نیرو‌های یمنی آموزش دیده در ریاض بازگشت دولت منصور هادی را تضمین کند، شورای انتقالی علیه عربستان به ستیزه جویی برخاست.

حال به نظر می‌رسد در شرایط به بن بست رسیدن توافق ریاض و از طرف دیگر تسلط انصارالله بر مناطق شمالی و ساحل غربی و پیشروی به سمت مناطق مرکزی در جنگ همراه با پیروزی‌های پی در پی بر تروریست‌های القاعده و مزدوران وابسته به عربستان و امارات، رقابت میان این کشور‌ها و نیرو‌های نیابتی آن‌ها بر سر مناطق جنوبی به شدت در حال افزایش است. امارات سالهاست که به بنادر و جزایر سوق الجیشی و پر از منابع جنوب یمن همانند سقطری و مجمع الجزایر حنیش و ذوقار چشم طمع دوخته است و جنگ یمن این شرایط را برای اماراتی‌ها به منظور پیشبرد برنامه‌های توسعه طلبانه خود در یمن فراهم آورد. این در حالی است که عربستان از ابتدای بحران توجه خود را بر مناطق شمالی و جلوگیری از کنترل انصارالله بر صنعا و تقویت ژئوپلتیک شیعه در حیات خلوت خود متمرکز کرده بود. این سهمیه بندی در حال حاضر دیگر محلی از اعراب ندارد و عربستان نیز به توسعه نفوذ خود و عقب نماندن از امارات برای کسب بهره از جنوب یمن در آیند چشم دوخته است که همین امر عامل بروز اختلاف میان ابوظبی و جنوبی‌های خواهان استقلال با ریاض و نیرو‌های دولت مستعفی منصور هادی شده است.

این موضوع اکنون به چالش بزرگ دیگری در حفظ انسجام و اتحاد کشور‌های عضو شورای همکاری تبدیل شده است به صورتی که رفته رفته این اختلاف در حال تبدیل شدن به بحرانی دیگر همانند بحران محاصره قطر می‌باشد. در همین زمینه «بوابه الاخباریه الیمنیه "ynp"» به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کرد، کویت تماس‌هایی با ریاض و ابوظبی در همین رابطه داشته است تا شاید بتواند از شدت تنش‌ها بکاهد.

در ادامه این گزارش آمده، عربستان سعودی شرط گذاشته که گروه متحد امارات در یمن یعنی «المجلس الانتقالی الجنوبی» (شورای انتقالی جنوب) باید به میز مذاکره بازگردد و توافق ریاض امضا شده در سال ۲۰۱۹ را بدون قید و شرط اجرا کند.

این در حالی است که کمترین خوشبینی به حل و فصل اختلافات وجود ندارد و بویژه اماراتی‌ها برخلاف سیاست اعلامی خروج از جنگ یمن به طور گسترده در حال پیشبرد طرح‌های توسعه‌طلبانه خود در جنوب یمن هستند و به دلیل اتحاد میان منصور هادی و اخوانی‌های حزب اصلاح در جهت تضعیف توافقات اقدام می‌کنند.

در همین راستا منابع متعدد در جزیره سقطری به العربی الجدید گفتند: امارات در روز‌های گذشته برای شمار فراوانی از ساکنان این جزیره یمنی کارت‌های هویت صادر کرد و مطابق این کارت‌ها با ساکنان این جزیره تعامل می‌کند و در صورت نیاز به اثبات هویت افراد، کارت‌های دیگر را نمی‌پذیرد.

این منابع افزودند: از این کارت‌ها می‌توان به عنوان کارت هویت در سفر به امارات استفاده کرد و به دارندگان آن امتیاز‌هایی تعلق می‌گیرد. به گفته منابع آگاه در سقطری، موسسه بشردوستانه خلیفه در امارات این کارت‌ها را صادر کرد.

جزیره سقطری یکی از مهمترین پایگاه‌های سنتی حضور طرفداران جنبش اصلاح و اخوانی‌ها پس از مأرب در یمن می‌باشد که نیرو‌های جنوبی با کمک امارات در تلاش برای به دست گرفتن کنترل این جزیره برآمده اند و در دست داشتن کنترل این جزیره را گامی مهم در مسیر اعلام استقلال و تجزیه جنوب می‌دانند.

تأثیرات این شکاف در آینده را می‌توان به صورت موارد زیر خلاصه کرد:

۱- از بین رفتن توافق ریاض و تشدید درگیری در جنوب میان نیرو‌های منصور هادی و شورای انتقالی

۲- افزایش مشروعیت رویکرد ملی انصارالله برای اخراج بیگانگان و حفظ تمامیت ارضی یمن در میان شهروندان یمنی

۳- تضعیف جبهه ائتلاف ضدصنعا و تقویت روند پیشروی‌های انصارالله در جنگ

۴- کاهش شدید مشروعیت دولت مستفعی منصور هادی برای حضور در مذاکرات آینده یمن